فلسفه گره زدن سبزه در سیزده بدر

ایران یکی از کشورهای دنیا است که پیشینه تاریخی زیادی دارد. برپایی برخی از آیین ها از دوران پیشینیان برای ما به یادگار مانده است. نوروز یکی از سنت های دیرینه ایرانی است که علاوه بر ایران در کشورهایی نظیر افغانستان و تاجیکستان نیز برگزار می شود.

اما در تعطیلات نوروزی، میزان سفرهای داخلی افزایش یافته و اغلب مملو از مسافران نوروزی هستند. در ایام نوروز برخی دیگر از آیین های نوروزی دیگر نیز اجرا می شود که مهم ترین آنها سیزده به در است.

سیزده به در چیست؟

سیزده به در، در واقع سیزدهمین روز فروردین است که جزو تعطیلات رسمی کشور محسوب می شود. سیزده به در آخرین روز از روزهای جشن نوروز است. سیزدهم فروردین بعد از انقلاب اسلامی در تقویم رسمی کشور، به عنوان روز طبیعت نامیده شد.

اما در گذشته مردم، دوازده روز از فروردین را به نشانه دوازده ماه سال جشن گرفته و سیزدهمین روز از این ماه را به طبیعت رفته و به شادی می پرداختند. این امر در حقیقت به منظور به پایان رساندن نوروز انجام می شد. 

امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا باید از رفتن به طبیعت و تجمع بپرهیزیم که امیدوارم همگی مردم رعای کنند تا مشکلی برای کسی پیش نیاید.

در گذشته روز ۱۳ فروردین را تیر روز می نامیدند. تیر در زبان اوستایی به معنای ایزد باران است. پیشینیان معتقد بودند که در روز ۱۳ فروردین، ایزد باران بر دیو خشکسالی، اپوش پیروز می شود. اغلب مردم در این روز سبزه های سفره هفت سین خود را به دل طبیعت برده و در کنار آب های روان رها می کنند.

اما اغلب افراد در این روز امور منحصر به فردی را انجام می دهند که به سنت هایی پایدار در این روز مبدل گشته است. این امور عبارتند از:

سبزه به آب روان سپردن

گره زدن سبزه

خوردن کاهو به همراه سکنجبین

طبخ آش رشته

فلسفه گره زدن سبزه

در کتاب اوستا فردی به نام کیومرث نخستین انسان و نخستین پادشاه نامیده شده است. این فرد دارای یک دختر و پسر با نام های مشیه و مشیانه بوده است که بنا بر گفته های حمزه اصفهانی در کتاب سنی ملوک الارض و انبیا، در روز سیزدهمین فروردین با یکدیگر ازدواج کرده اند.

این ازدواج به عنوان نخستین ازدواج بشریت شناخته شده است. اما علامت این وصال و ازدواج در تاریخ، دو شاخه گره زده شده به هم بوده است. از این رو برای بازگشایی بخت و ازدواج، امروزه دختران و پسران جوان به همین نشانه، گیاهان و سبزه ها را گره می زنند.

اما باوری دیگر برای گره زدن سبزه در روز سیزدهم فروردین وجود دارد که ریشه در آیین های آریایی داشته و بر این اساس پایه گذاری شده است. بر اساس این باور، در روز ۱۳ فروردین، ایزد آب به صورت یک اسب سفید در آسمان حرکت می کند.

در این روز تشتر (ایزد آب) با اَپوش (دیو خشکسالی) می جنگد. از این رو بانوان که نمایندگان آناهیتا (ایزد آب) هستند، باید در کنار جوی ها بنشینند و به گره زدن سبزه ها مشغول شوند. عده ای بر این باورند که گره زدن سبزه ها در ۱۳ فروردین سبب گره گشایی مشکلات و مصائب زندگی خواهد شد.

اما سیزده به درهای امروزی شباهتی به سیزده به درهای دیرین ایرانی ندارند. در گذشته سبزه ها در این روز به نشانه احترام به طبیعت در دل زمین کاشته می شد، اما امروزه شاهد رها شدن آنها در دل طبیعت هستیم.

در هنگام گره زدن سبزه باید به این نکته توجه کرد که نباید ساقه ها و اعضای گیاه شکسته شود، زیرا این امر به مرگ و خشک شدن آن منجر می گردد. اگر گره زدن با دقت و ظرافت انجام شود، با رشد گیاه، گره ها باز شده و به طبیعت آسیبی وارد نخواهد شد.